Ẩm thực Thụy Điển

Ẩm thực Thụy Điển từ xưa được coi là mang tính đặc trưng truyền thống với các món ăn đơn giản như phô mai, bánh mì xúc xích và nguyên liệu thực phẩm địa phương. Phong cách ẩm thực này gọi husmanskost trong tiếng Thụy Điển, nó mô tả đặc trưng bởi cách nấu ăn theo phong cách nhà dân dã vùng nông quê của ngày thường được làm tại nhà (phô mai, bánh mì, xúc xích). Và chủ yếu từ các nguyên liệu nuôi trồng tại địa phương như cá, thịt heo, thịt thú rừng và vô số ngũ cốc, khoai tây, rau củ, bắp cải, hành tây, nấm. Trái cây ngoài táo thì chỉ có  sản phẩm địa phương như quả mọng.

Thịt cừu, thịt bò, gia vị và  thảo mộc được người dân coi trọng, chỉ sử dụng rất tiết kiệm. Ngoài ra, người dân ở miền bắc Thụy Điển vẫn ăn thịt tuần lộc. Đó là một phần của truyền thống ẩm thực Sami.

Ngoài  các món ăn tiêu biểu husmanskost là như súp đậu, khoai tây luộc, khoai tây, cà rốt nghiền, thịt viên, thịt cá ướp muối, giấm, các món hầm cũng như các loại thực phẩm được sản xuất ở Thụy Điển như sữa, pho mát và xúc xích.

Thụy Điển có rất nhiều loại bánh mì với hình dáng và kích cỡ khác nhau, làm từ lúa mạch đen, lúa mì, yến mạch, bột chua đen hoặc trắng, hoặc nguyên cám, và bao gồm cả bánh mì dẹt và bánh mì giòn. Có nhiều loại bánh mì ngọt hoặc tẩm gia vị. Có nhiều món từ thịt, đặc biệt là thịt viên, thường được dùng với mứt baccinium vitis-idaea. Súp hoa quả thường đặc, như là súp nụ tầm xuân và súp việt quất đen (blåbärssoppa) dùng nóng hoặc lạnh là các món điển hình trong ẩm thực Thụy Điển. Bơ và bơ thực vật là các nguồn chất béo cơ bản, mặc dù dầu ô liu ngày nay cũng đang trở nên phổ biến hơn. Bánh truyền thống của Thụy Điển gồm các loại bánh bao, bánh quy, bánh ngọt; nhiều trong số chúng có nhiều đường và thường được dùng với cà phê (fika) và rất phổ biến ở Thụy Điển.

Phong cách ẩm thực đơn giản này cũng thường thấy tại các quốc gia Bắc Âu khác. Thụy Điển và những quốc gia này này trong vùng gọi là ”Vòng đai Vodka” nơi nhiều rượu mạnh và cồn được chưng cất. Lối ăn uống husmanskost này thường kèm theo tiêu thụ lượng rượu mạnh rất nhiều thay cho các thức uống như bia và rượu vang.

Đặc trưng nguyên liệu thực phẩm Thụy Điển

Nguyên liệu thực phẩm và văn hóa ẩm thực husmanskost của Thụy Điển là do chịu ảnh hưởng khá nhiều từ khí hậu bố mùa rõ rệt. Mùa hè  Bắc Âu ngắn hơn và mùa đông dài hơn so với mùa đông Trung Âu. Mùa đông khắc nghiệt kéo dài khiến thực phẩm, rau quả  tươi tốt trồng trọt, thịt cá đánh bắt được trong mùa xuân hè trở thành vấn đề sống còn. Vì vậy, bảo quản và dự trữ thực phẩm có một truyền thống rất lâu đời và có ảnh hưởng mạnh mẽ đến thói quen ăn uống. Khí hậu, mùa hè ngắn và thiếu muối địa phương (phải nhập khẩu với chi phí lớn) đã tạo ra nhiều món ăn Thụy Điển “điển hình” như bánh mì giòn, tunnbröd, gravlax và surstromming

Người Thụy Điển do đó đã có phương pháp bảo quản rất lâu đời, lưu truyền từ thời Viking đến nay. Theo văn hóa ẩm thực Thụy Điển, các gia đình giàu có thường bảo quản thực phẩm bằng cách dùng muối và hun khói. Trong khi đó, những nhà ít tiền hơn chọn cách sấy khô, lên men hoặc ăn cá tự nuôi. Hiện nay, các thực phẩm lên men (muối chua) cũng xuất hiện trong chế độ ăn kiêng của nhiều người. Vào các dịp như Giáng Sinh hay lễ Phục Sinh, người dân còn thích dùng cá trích ngâm (muối) trong bữa ăn của mình.

Thịt và cá đã được hun khói hoặc sấy khô. Với nước muối (muối thu được từ nước biển đun sôi) hoặc váng sữa, rau được bảo quản trong thùng, thùng và giữ được ăn được. Họ cũng thành thạo việc chế biến sữa thành pho mát và bơ, chăn nuôi gia súc và dê, trồng trọt (lúa mạch và các loại đậu) và trồng các loại rau như bắp cải, tỏi tây, hành tây và củ cải đường. Săn bắn và câu cá cũng như thu thập nấm, thảo mộc và quả mọng làm tròn một chế độ ăn uống cân bằng. Điều này dựa trên những chiếc bánh mì làm từ lúa mạch, ngũ cốc và bánh mì. Một loại bia cũng được làm từ lúa mạch.

Trước khi khoai tây xuất hiện vào năm 1720, hành tây, củ cải là 2 loại rau củ chính được trồng phổ biến ở Thụy Điển. Những loại rau củ này rất phát triển dưới điều kiện khí hậu ở đây. Do đó, những thực phẩm này có thời gian bảo quản lâu dài. Một thời gian sau, khoai tây dần thay thế các loại rau củ truyền thống và trở thành một phần của ẩm thực Thụy Điển. Khoai tây thường được dùng làm món ăn thêm, và người ta thường luộc nó Theo người Thụy Điển, một bữa ăn thịnh soạn thường bao gồm thịt, khoai tây và rau luộc.

Trong thời hiện đại, thói quen lưu trữ vẫn tồn tại. Nhiều gia đình Thụy Điển có tủ đông lạnh từ những năm 1950. Ngày nay nó thường có kích thước tương đương với tủ lạnh, và ở những vùng quê người ta thích săn lùng nó thường còn lớn hơn cả tủ lạnh.

Sự phát triển của ẩm thực hiện đại Thụy Điển

Trong những thập niên gần đâu thì ẩm thực husmanskost, nấu nướng ăn uống tại nhà và đơn giản này của Thụy Điển phục hưng nhưng đồng thời có nhiều đổi mới. Ngoài các món ăn truyền thống husmanskost, người Thụy Điển cũng đánh giá cao sự đa dạng của các món ăn quốc tế - đặc biệt là các món ăn Pháp, Ý, Mỹ và Viễn Đông đã có ảnh hưởng đáng kể đến thói quen ăn uống người Thụy Điển trong những thập kỷ gần đây. Những món món tráng miệng và đồ nướng cũng bắt đầu xuất hiện trong thực đơn người Thụy Điển.

Văn hóa ẩm thực Thụy Điển hiện đại đa dạng bởi nhiều món ăn có nguồn gốc quốc tế. Điều này được lý giải do tâm lý ưa thích khám phá, kết hợp của người Thụy Điển. Người dân đã biến tấu tạo nên một nét ẩm thực mới và đưa vào văn hóa của mình.

Ngay từ thế kỷ 17, văn hóa Pháp đã len lỏi vào ẩm thực Thụy Điển. Từ đó xuất hiện những loại nước sốt, kem được yêu thích cho đến ngày nay. Một món ăn nổi tiếng của người Thụy Điển là món thịt viên. Món này có nguồn gốc từ Thổ Nhĩ Kỳ và đã qua biến tấu theo văn hóa ẩm thực Thụy Điển. Món này dùng kèm với dưa chuột muối, khoai tây, lingonberries và trộn lẫn với nước sốt kem (brunås).

Ngoài ra, một số món ăn Thụy Điển khác có nguồn gốc quốc tế có thể kể đến: Lasagne từ Ý, thịt nướn Kebab đến từ Thổ Nhĩ Kỳ, bánh Taco lấy cảm hứng từ Mexico.

Tất nhiên, các món này đã được biến tấu theo văn hóa của người Thụy Điển. Toàn bộ các món ở đây đều có dấu ấn riêng, rất khác với những nơi khác.

Văn hóa ẩm thực Thụy Điển

Ở Thụy Điển, bánh mì, mứt và các loại thực phẩm khác của ngày thường được làm tại nhà. Việc phục vụ bản thân từ các món ăn trên bàn là điều bình thường. là trong tiếng Thụy Điển Ngay cả khi phục vụ bánh, bạn cũng không mở sẵn trước mà cứ để bạn cắt một miếng. Do đó, việc để thức ăn thừa trên đĩa được coi là thô lỗ. Trước khi uống, bạn thường đợi cho đến khi người chủ nhà nói một câu skål đầu tiên (chúc mừng). Sau đó bạn được phép uống bất cứ khi nào bạn muốn.

Người Thụy Điển rất tự hào về văn hóa ẩm thực của mình. Họ nỗ lực chăm sóc sức khỏe bắt đầu từ việc lựa chọn thực phẩm. Chính vì thế, các sản phẩm hữu cơ luôn được người dân ưa chuộng. Nguồn gốc của các sản phẩm này hầu hết từ các trang trại địa phương gần đó. Chính nhờ việc coi trọng đạo đức sản xuất thực phẩm cũng như phúc lợi động vật đã xúc tác rất nhiều cho tinh thần này của người Thụy Điển.

Ngoài ra, văn hóa ẩm thực Thụy Điển còn chú trọng đến việc tránh dư thừa khi ăn uống. Mọi thứ đều có thể tận dụng để hạn chế khủng hoảng khí hậu. Nhà hàng Fotosiska ở Stockholm là một trong những nơi tiên phong trong vấn đề này, bao gồm:

Thực đơn thay đổi theo mùa, tùy chọn thêm một món ăn phụ từ thịt. Nguyên liệu để làm đĩa chủ yếu từ bột vỏ sò nghiền. Những chai rượu cũ được tái sử dụng làm ly và bình hoa.

Một món ăn quen thuộc tại Thụy Điển là Pyttipanna. Món này cũng được làm từ những thứ có có sẵn như thịt, khoai tây, hành tây… Có thể nói, đây là món được “trộn” từ những thứ còn lại trong tủ lạnh của người Thụy Điển.

Có thể thấy rằng, văn hóa ẩm thực Thụy Điển tiến bộ dần theo thời gian nhưng vẫn giữ những giá trị của truyền thống. Họ không những tiếp thu cái mới mà còn giúp truyền thống của mình tốt đẹp hơn mỗi ngày.

Bữa ăn trong thói quen hàng ngày

Người Thụy Điển ăn ba bữa trong ngày, gồm

Bữa ăn sáng (frukost): Bữa sáng điển hình của Thụy Điển bao gồm cà phê và nước trái cây, sữa hoặc trà. Ngoài ra còn có bánh mì giòn hoặc bánh mì cuộn với pho mát hoặc xúc xích và Filmjölk, một loại sữa chua hoặc sữa tách bơ, cũng có thể mua ở cửa hàng hay siêu thị như sữa thông thường và thường có vị chua nhẹ, rất phổ biến. Chúng được ăn với muesli hoặc yến mạch, và thường thêm quế, đường, quả nam việt quất, việt quất, v.v.) hoặc mứt. Sữa chua và trứng cũng được ăn vào bữa sáng. Havregrynsgröt, cháo yến mạch với sữa và sốt táo dầm, cũng rất phổ biến trong bữa ăn sáng.

Bữa ăn trưa (lunch): Bữa ăn chính ở nước này là bữa trưa và thường bao gồm một món và sau đó bữa ăn thường được gọi là middag thay vì lunch cho bữa ăn trưa. Ở các thành phố, bạn thường chỉ có một bữa ăn nhẹ ấm nóng. Vào cuối tuần hoặc những dịp đặc biệt, bữa ăn thường phong phú hơn. Các món ăn phổ biến là sill (cá trích), köttbullar (thịt viên), gravad lax (cá hồi ướp sống), Janssons frestelse (khoai tây hầm), và như một món ăn kèm khoai tây và lingonsylt (quả nam việt quất).

Vào thứ Năm, người ta vẫn thường ăn súp đậu vàng (ärtsoppa) trước và sau đó là bánh kếp (pannkaka) với kem và mứt. Có nhiều cách giải thích khác nhau cho truyền thống này. Một mặt, có thể nguyên nhân là do thứ Sáu là ngày ăn chay ở Thụy Điển thời trung cổ, nơi chủ yếu theo Công giáo vào thời điểm đó. Vào thứ Năm trước đó, món súp bắp cải và củ cải đường thông thường đã được thay thế bằng món súp đậu xanh hơn. Mặt khác, đậu Hà Lan được liên kết với thần Thor của Đức, người được biết đến là tên của thứ Năm. Ngoài ra, những người giúp việc của các hộ gia đình khá giả được nghỉ nửa ngày vào thứ Năm và với món canh họ có thể chuẩn bị trước một món ăn.

Ở Thụy Điển cũng có một số món ăn thịnh soạn được nhóm lại với nhau dưới cái tên husmanskost (nấu ăn tại nhà). Bạn ăn thịt xông khói chiên (fläsk), được phục vụ với đậu rộng hoặc khoai tây chiên, hoặc nướng trong bánh kếp. Isterband là một loại xúc xích thô được phục vụ chủ yếu ở miền nam Thụy Điển. Ngoài ra còn có một loại bánh bao khoai tây với nhân thịt (kroppkakor, ở miền bắc Thụy Điển là palt) như một món ăn kèm với một số món ăn, bơ củ (rotmos), được làm từ khoai tây, cà rốt và củ cải. Tuy nhiên, nhiều món ăn trong số này ngày càng trở nên hiếm hoi trên bàn ăn của người Thụy Điển.

Bữa ăn tối (middag hay kvällsmat ):Mặc dù học sinh và người lớn thường có một bữa ăn đầy đủ buỗi trưa giữa ngày, nhưng nhiều gia đình lại chuẩn bị một bữa ăn chiều khá phong phú vào buổi tối. Tương đối ít các bà nội trợ truyền thống ở Thụy Điển, vì vậy việc chuẩn bị bữa tối thường phải nhanh chóng. Ngày nay, để tiết kiệm thời gian, thức ăn làm sẵn hay bán thành phẩm phần lớn được sử dụng cho buổi ăn chiều. Bữa ăn nhanh điển hình là cá ngón (fiskpinnar), miếng xúc xích huyết (blodpudding) với nam việt quất và pytt i panna.

Nhiều người Thụy Điển cũng chuẩn bị bữa tối nhẹ nhàng hơn với trà và bánh mì sandwich, súp hoặc cháo.

Dưới đây là những món ăn nổi tiếng và ngon của Thụy Điển:

Khoai tây đúc lò Janssns, Bánh kẹp salad trứng cá cơm, Thịt viên Thụy Điển, Thịt chiên Lindström Cá trích muối, Khoai tây nướng kiểu Hasselback, Tôm tháng Tám,  bánh khoai tây Raggmunk với Nam Việt quất (cranberry), bánh cuộn quế Kanelbullar.